Biegły sądowy to ekspert w zakresie danej dziedziny, powoływany w postępowaniu sądowym w celu przedstawienia swojej opinii, będącej materiałem dowodowym, o okolicznościach mających znaczenie dla wyniku sprawy sądowej.
Instytucja biegłego sądowego jest instytucją prawa sądowego procesowego. Ustanowiona została dla zapewnienia należytego funkcjonowania organów szeroko rozumianego wymiaru sprawiedliwości i zabezpieczenia warunków prawidłowego wypełniania przez te organy ich ustawowych zadań.
Sąd zasięga opinii u biegłych sądowych w wypadkach wymagających wiadomości specjalnych.
Z przepisów prawnych wynika, że od biegłego wymagane jest posiadanie nie tylko niekwestionowanej wiedzy i najwyższych kwalifikacji zawodowych (art. 193 § 1 i 2, art. 195 oraz art. 200 § 2 pkt 1 kpk i art. 278 § 1 oraz art. 290-291 kpc), ale także: zaufania publicznego, sumienności i bezstronności (art. 196 § 3 i art. 197 § 1 kpk oraz art. 282 § 1 kpc), a ponadto zaufania sądu do osoby biegłego (art. 198 § 1 kpk i art. 284 kpc).
Biegli powoływani są zarówno przy rozstrzyganiu spraw cywilnych, jak i karnych.
(Biuletyn Informacji Publicznej SO w Warszawie)
W ostatnich latach organy władzy wykonawczej, środowiska naukowe czy organizacje społeczne podejmowały próby uregulowania statusu biegłego sądowego, które zakończyły się niepowodzeniem. Aktualny stan prac nad ustawą o biegłych sądowych zaprezentował prof. Tadeusz Tomaszewski, powołując się na niski poziom opiniowania wynikający z braku należytych kompetencji biegłych, zmniejszającą się ich liczbę oraz patologie związane z opiniami wydawanymi przez instytucje specjalistyczne.
Podczas konferencji podkreślono, że przygotowany projekt ustawy o biegłych sądowych wzorowany jest na założeniach podobnego projektu, który wprowadzono w Holandii. Jednak czy „holenderska odyseja” (budowa niezależnego, godnego zaufania rejestru biegłych sądowych), sprawdzi się w Polsce? Uczestnicy konferencji dyskutowali na temat biegłych certyfikowanych, opinii fałszywej, opinii niepoprawnej, opinii pozaprocesowej, biegłych instytucjonalnych, rozważali kodeksową definicję instytucji specjalistycznej oraz przyszłe regulacje prawne. Z zainteresowaniem wysłuchano doniesień w sprawie wprowadzenia proponowanej Komisji Certyfikacyjnej biegłych sądowych, kryteriów certyfikacji oraz Zespołów opiniujących merytoryczne kwalifikacje osób ubiegających się o nadanie uprawnień biegłego.
Dwudniowa konferencja miała charakter publicznej debaty eksperckiej, wywołała sporo emocji. Czy uda się przeprowadzić proces legislacyjny i przyjąć ustawę, która ureguluje status biegłego w Polsce?
Renata Dąbrowska